Over

Context

Het identificeren van onbeantwoorde gezondheidsgerelateerde behoeften is van cruciaal belang voor een op behoeften gebaseerd gezondheidszorgbeleid en innovatie. Het vervullen van deze behoeften is een gemeenschappelijke doelstelling van vele stakeholders binnen het gezondheidszorgsysteem. Hoewel er geen eenduidige definitie van onbeantwoorde gezondheidsgerelateerde behoeften bestaat, is er een consensus dat ze kunnen worden bekeken vanuit het perspectief van de individuele patiënt en dat van de maatschappij. 

Binnen NEED worden gezondheidsgerelateerde behoeften gedefinieerd als specifieke behoeften die verband houden met een bepaalde aandoening. Het betreft behoeften van de personen die kampen met deze aandoening, alsook de bredere maatschappelijke behoeften die verband houden met deze aandoening. Maatschappelijke behoeften hebben betrekking op de impact van de aandoening op verschillende segmenten van de maatschappij die er enkel onrechtstreeks door getroffen worden (bv. overdraagbaarheid, impact op informele zorgverleners, milieu-impact). 

Het identificeren van gezondheidsgerelateerde behoeften moet op een wetenschappelijk onderbouwde manier gebeuren, zodat beslissingen kunnen worden genomen op basis van wetenschappelijke gegevens doorheen de volledige levenscyclus van gezondheidsinterventies, van de ontwikkeling tot de terugbetaling, van de toepassing ervan tot de opvolging.

Momenteel bestaat er geen structuur om deze wetenschappelijke activiteit te ontwikkelen, te organiseren en/of te coördineren, terwijl de expertise, ervaring en een deel van de gegevens nochtans beschikbaar zijn bij een aantal Belgische federale instellingen. In 2021 adviseerde het KCE de minister van Volksgezondheid om een mandaat te geven aan een bestaande onafhankelijke wetenschappelijke instelling om het onderzoek naar onbeantwoorde behoeften te coördineren, een solide databank op te zetten en na te gaan of hiervoor internationale samenwerkingsverbanden mogelijk zijn (zie link).

Afbeelding: Pijlers voor een gezondheidszorgsysteem gebaseerd op behoeften: van evaluatie tot beoordeling en gebruik

Doelstellingen

Het globale doel van NEED (Needs Examination, Evaluation and Dissemination) is de ontwikkeling van een onafhankelijke onderzoeksinfrastructuur  die wetenschappelijk bewijs rond onbeantwoorde gezondheidsgerelateerde behoeften verzamelt. Dit gebeurt zowel vanuit het perspectief van de patiënten als dat van de maatschappij. Het bewijs wordt opgeslagen in een databank die door alle betrokken stakeholders kan worden gebruikt. Deze toegankelijkheid is onontbeerlijk om te kunnen evolueren van een aanbodgestuurd systeem naar een meer behoeftengestuurd systeem. NEED moet de structuur en inhoud aanreiken om een dergelijk beleid mogelijk te maken.

• Doelstelling 1: Definiëren van de structuur van de NEED databank met o.a. de criteria om de behoeften van patiënten en de maatschappij te beoordelen, het soort bewijs dat voor elk criterium moet worden verzameld, de mogelijke bewijsbronnen en hun kwaliteit.
• Doelstelling 2: De NEED databank aanvullen met gegevens over behoeften van patiënten en maatschappij m.b.t. specifieke aandoeningen.
• Doelstelling 3: De informatie van NEED verspreiden onder alle stakeholders, zowel nationaal als internationaal, waarbij gegevensbescherming (vooral voor zeldzame aandoeningen) en veilig secundair gegevensgebruik worden gewaarborgd.

Impact

De rol van NEED kan het best omschreven worden als “het voorzien van een wetenschappelijke databank die nodig is om het niveau van de behoeften (van patiënten en de maatschappij) m.b.t. verschillende aandoeningen” op een evidence-based manier in te schatten.

NEED heeft een overkoepelende functie binnen de sector van de gezondheidszorg, want NEED staat ten dienste van meerdere stakeholders, waaronder onderzoekers, financierders van onderzoek, regulatoren, instanties die beslissingen nemen rond terugbetaling, patiëntenverenigingen, overheidsdiensten volksgezondheid, zorgverleners en industrie. Stakeholders op nationaal en internationaal niveau zullen baat hebben bij de wetenschappelijke gegevens verzameld in de NEED databank.

NEED zal aanleiding geven tot een aantal belangrijke innovaties voor het Belgische en Europese beleid en de maatschappij:

• Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie (1e semester 2024): NEED zal dienen als input voor de Raadsconclusies die België zal formuleren als voorzitter van de Raad van de Europese Unie binnen de pijler “Gezondheid en gezondheidszorg”, door het aanreiken van een proof-of-concept om de behoeften van patiënten en de maatschappij te identificeren.
• Hervorming van de farmaceutische wetgeving van de EU (April 2023, Europese Commissie): Ofschoon “onbeantwoorde medische behoeften” een centraal concept zijn binnen de nieuwe wetgeving, ontbreekt er nog altijd een duidelijke operationele definitie of procedure voor het identificeren van onbeantwoorde medische behoeften. NEED zou input kunnen verschaffen aan de EU discussie over hoe het concept van “onbeantwoorde medische behoeften” in de praktijk kan worden geïmplementeerd.
• Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA): Verschillende Regulatory Science Research Needs voor 2025 van het EMA omvatten onderzoek naar (de identificatie van) onbeantwoorde medische behoeften.
• Het Health Technology Assessment (HTA) netwerk van de EU: Kennis over de gezondheidsgerelateerde behoeften van patiënten en de maatschappij is van cruciaal belang voor gezamenlijke klinische beoordelingen (joint clinical assessments) van nieuwe farmaceutische producten en medische hulpmiddelen.
• Onderzoeksactiviteiten: Het “DG Onderzoek & Innovatie”van de Europese Commissie heeft onlangs de opdracht gegeven aan een onderzoeksconsortium om “weinig onderzochte aandoeningen met een hoge belasting” te onderzoeken in Europa en daarbuiten, met het doel toekomstige financiering van onderzoek te sturen.